Hen suyễn (asthma) là một bệnh lý mãn tính của hệ hô hấp, đặc trưng bởi hiện tượng viêm và hẹp đường thở, khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thở, đặc biệt là trong những lúc cơn hen tái phát. Mặc dù chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có rất nhiều phương pháp điều trị giúp kiểm soát và làm giảm triệu chứng của bệnh. Các phương pháp này không chỉ giúp giảm tần suất các cơn hen mà còn làm giảm mức độ nghiêm trọng của chúng, giúp bệnh nhân có cuộc sống chất lượng hơn. Dưới đây là các phương pháp điều trị bệnh hen suyễn hiện nay.

1. Điều trị bằng thuốc
Điều trị bệnh hen suyễn chủ yếu dựa vào các loại thuốc để kiểm soát viêm và giãn nở đường thở. Các loại thuốc này được chia thành hai nhóm chính: thuốc điều trị cắt cơn và thuốc kiểm soát lâu dài.
a. Thuốc cắt cơn (Thuốc giãn phế quản nhanh)
Thuốc cắt cơn là nhóm thuốc có tác dụng nhanh chóng làm giãn nở cơ trơn ở đường thở, giúp bệnh nhân dễ thở hơn ngay lập tức trong những cơn hen cấp tính. Các thuốc này thường được sử dụng khi bệnh nhân có các triệu chứng đột ngột như khó thở, ho hoặc thở khò khè.
- Salbutamol (Ventolin): Là thuốc giãn phế quản phổ biến nhất. Thuốc này hoạt động nhanh, giúp giảm sự co thắt cơ trơn trong đường thở và làm giãn nở phế quản, giúp không khí dễ dàng đi vào phổi. Thuốc này thường được sử dụng dưới dạng xịt (inhaler) hoặc bình xịt khí dung (nebulizer).
- Terbutaline: Tương tự như salbutamol, terbutaline cũng là một thuốc giãn phế quản nhanh, được sử dụng trong trường hợp cấp tính để giảm các triệu chứng hen suyễn.
Những loại thuốc này có tác dụng nhanh chóng, nhưng không thể điều trị bệnh lâu dài, do đó chỉ nên sử dụng khi cần thiết và không thể thay thế cho thuốc kiểm soát lâu dài.
b. Thuốc kiểm soát lâu dài (Thuốc chống viêm)
Nhóm thuốc này được dùng để kiểm soát tình trạng viêm trong phổi, giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen. Chúng là phương pháp điều trị chính cho bệnh hen suyễn mãn tính.
- Corticosteroid (Thuốc corticoid): Thuốc này có tác dụng chống viêm mạnh, giúp giảm viêm trong đường thở và ngăn ngừa các cơn hen. Các thuốc corticosteroid dạng hít (inhaler) như Budesonide, Fluticasone, Beclometasone được sử dụng phổ biến. Các thuốc này có tác dụng kéo dài và giảm nguy cơ tái phát hen suyễn.
- Fluticasone: Là một corticosteroid phổ biến, được dùng dưới dạng hít để giảm viêm đường thở. Thuốc có tác dụng lâu dài và ít gây tác dụng phụ hơn so với các dạng corticosteroid uống.
- Budesonide: Cũng là một loại corticosteroid dạng hít, giúp làm giảm viêm và cải thiện sự thông thoáng của đường thở.
- Thuốc giãn phế quản dài hạn: Các thuốc này giúp duy trì sự thông thoáng của đường thở trong thời gian dài, ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn tái phát. Những thuốc này có thể được sử dụng kết hợp với corticosteroid để tăng hiệu quả điều trị.
- Salmeterol và Formoterol là những thuốc giãn phế quản dài hạn phổ biến, giúp duy trì sự thông thoáng của đường thở trong suốt ngày dài.
- Thuốc kháng leucotriene: Leucotriene là một chất gây viêm trong cơ thể có liên quan đến các triệu chứng hen suyễn. Thuốc Montelukast hoặc Zafirlukast có tác dụng ngăn ngừa sự hoạt động của leucotriene, giúp giảm viêm và làm giảm các triệu chứng của bệnh.
c. Thuốc điều trị phối hợp
Một số loại thuốc kết hợp cả corticosteroid và thuốc giãn phế quản dài hạn, giúp bệnh nhân dễ dàng sử dụng và tăng hiệu quả điều trị.
- Seretide (Fluticasone + Salmeterol) và Symbicort (Budesonide + Formoterol) là những ví dụ về các thuốc điều trị phối hợp, giúp kiểm soát cả viêm và co thắt phế quản.
2. Điều trị không dùng thuốc

Ngoài các phương pháp điều trị bằng thuốc, bệnh nhân hen suyễn cũng có thể áp dụng một số biện pháp không dùng thuốc để kiểm soát và giảm triệu chứng bệnh.
a. Quản lý môi trường sống
Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc kiểm soát bệnh hen suyễn là giảm thiểu các yếu tố gây dị ứng hoặc kích thích đường hô hấp. Bệnh nhân cần:
- Tránh xa khói thuốc lá và các chất gây ô nhiễm không khí.
- Kiểm soát độ ẩm trong nhà để tránh sự phát triển của mốc và vi khuẩn.
- Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên để giảm bụi và lông động vật.
- Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, nấm mốc, và bụi nhà.
b. Hít thở và tập luyện thể dục
Một số phương pháp hít thở và luyện tập thể dục nhẹ nhàng có thể giúp bệnh nhân hen suyễn duy trì sức khỏe đường hô hấp. Một số kỹ thuật như yoga, hít thở sâu, hoặc các bài tập thở (thở bụng) có thể giúp cải thiện chức năng hô hấp và giảm căng thẳng.
Tuy nhiên, bệnh nhân hen suyễn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện bất kỳ bài tập thể dục nào, vì một số hoạt động thể chất có thể kích thích cơn hen.
3. Điều trị bằng liệu pháp sinh học

Liệu pháp sinh học (biologic therapy) là phương pháp điều trị mới và hiệu quả đối với bệnh hen suyễn nặng. Các thuốc sinh học tác động vào các yếu tố gây viêm trong cơ thể, đặc biệt là đối với các loại hen suyễn dị ứng hoặc hen suyễn có cơ chế miễn dịch.
- Omalizumab: Là một loại thuốc sinh học, giúp ngăn ngừa phản ứng dị ứng trong cơ thể, đặc biệt có hiệu quả đối với những bệnh nhân hen suyễn dị ứng do phấn hoa hoặc lông động vật.
- Mepolizumab và Benralizumab: Đây là những thuốc sinh học tác dụng mạnh vào tế bào bạch cầu ái toan, một loại tế bào miễn dịch tham gia vào quá trình viêm trong hen suyễn.
Liệu pháp sinh học thường được sử dụng cho những bệnh nhân hen suyễn nặng, không kiểm soát được bằng thuốc thông thường.
4. Phẫu thuật (Rất hiếm gặp)
Trong những trường hợp hiếm hoi, khi hen suyễn không thể kiểm soát bằng thuốc, phẫu thuật có thể được chỉ định. Một số phương pháp phẫu thuật bao gồm:
- Phẫu thuật giảm thể tích phổi: Thường được chỉ định trong những trường hợp hen suyễn nặng và không đáp ứng với điều trị.
- Cấy ghép phổi: Đây là biện pháp cuối cùng dành cho những bệnh nhân mắc bệnh hen suyễn nghiêm trọng không thể điều trị bằng phương pháp thông thường.
Bệnh hen suyễn là một bệnh lý mãn tính nhưng có thể được kiểm soát tốt nếu được điều trị đúng cách. Các phương pháp điều trị bao gồm thuốc cắt cơn, thuốc kiểm soát lâu dài, thuốc sinh học, và các biện pháp hỗ trợ khác. Việc điều trị cần được cá nhân hóa, dựa trên mức độ nặng của bệnh và các yếu tố môi trường tác động. Bệnh nhân hen suyễn cần hợp tác chặt chẽ với bác sĩ để xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất, giúp duy trì sức khỏe đường hô hấp và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Các Bệnh Đường Hô Hấp Thường Gặp Ở Trẻ Sơ Sinh